Kabihasnang Pilipino K

  (•• K)

Mga Punongkahoy, Palumpong at Palma = Gehölze   (• Kahoy)

Gehölze ('woody plant') sind Bäume, Sträucher und Palmen. Ihre Achsen verholzen. Die Zellen lagern Lignin ab, stark verholzte Zellen sterben ab. Bäume und Sträucher besitzen sekundäres Dickenwachstum, Palmen nicht.

alkampọr
banabạ
bohọl
bulak
puno ng bunga
puno ng bunga
kakawate
kamagọng
kamans
kantutay
kapẹ
lipạ
madrekakạw
malunggay
naga
nila
niyog
rimas
sagọ
sampagita
sampalok
santọl
sas
tingtịng
tuba (2)
Punongkahoy na may prutas na makakain → ✦ Prutas
Punongkahoy na pampalamuti →✦ Halamang Pampalamuti


Pagkain = Essen   (• Kain,• Pagkain)

Ilang iba't ibang kahulugan ang salitang pagkain. Ginagamit namin ang sumusunod na mga katawagan:

agahan
almusạl
tanghalian
hapunan

bahaw
busọg
pampagana
gutọm
karinderiya
lamon
pulutan
putahe
sabạw
sạlsa
sawsawan
sopas
ulam
handaan
salu-salo

✦ Sa Kusina
✦ Pagluluto
✦ Lutong Pilipino
✦ Lutong Espanyol
✦ Lutong Intsik
✦Matamis at Meryẹnda

In den Philippinen wird traditionell alles Essen bereits vor der Mahlzeit auf den Tisch (häufig auf einen besonderen Tisch) aufgetragen. Den Tisch decken bedeutet dann auch die Speisen auftragen.

Kainịn = Lebensmittel   (• Kainin)

Isinama ang halamang kung saan galing ang kainin.

pampaalsạ
asukal
gatas
gawgạw
gulaman
maịs
mantika
sagọ
tinapay
tọkwa
✦ Mga ○ Gulay
✦ Pampalasa (○ Lasa)
✦ ○ Palay
✦ Mga ○ Prutas


Kalakalan = Handel und Geschäft   (• Kalakal)

Kaugalian, naaalam ng mga Pilipino ang isa lamang uri ng kalakalan, magtinda (magbili at bumili) ng kalalal. Dahil dito, walang salita ang wikang Filipino sa iba pang uri ng kalakalan at dahil dito ay ipinasok ang Espanyol na salitang negosyo.

Sa kabilang dako, maaaring palawakin ang kahulugan ng salitang kalakalan sa lahat na gawain ng dalawang panig (o higit na dalawa) upang magkamit ng pakinabang. Sa tabi ng kaugaliang kalakalan, ito ang mga paglilingkod, ang mga pagyari ng bagay, ang pagsasaka, ang pangangalakal sa salapi at iba pa. Sa gayon, hindi lang ang mga bagay ng kaugaliang pagtitinda ang kalalal, pati rin ang lahat ng paksa ng pinalawak na katawagang kalakalan.

Ginagamit na ng salitang mangalakal, bahay-kalakal ang pagpapalawak ng kahulugan.

bahay-kalakal
bawas
bumibilị
gạstos
gugol
halagạ
kita
nagbibilị
napagbilhạn
paghahatịd
pakinabang
resibo
singịl
tindạ
palatuusan
pananalap
tagatustọs
tawad
tinggạl
tubo

✦ Salapi

Napagbilhan, tubo at pakinabang   (• Pakinabang)

May tatlong baitang ng kita sa kalakalan: Napagbilhan, tubo, at pakinabang. Ang pakinabang lamang (pagkakabayad ng lahat na gastos) ay puwedeng ilabas sa bahay-kalakal o kalakalan. Puwedeng gamitin ng (mga) may-ari ang pakinabang para sa kanyang sarili, para sa buwis niya at para sa mga kanyang hanapbuhay, pati rin sa pagpapalaki ng kalakalan niya (o nila).

+Napagbilhan (benta, 'sales')
Salaping nagbayad ng bumibili
1000 PHP
-Halagang binili
Salaping nagbayad sa tagatustos
700 PHP

=Tubo ('margin')
Salapi bago bayaran ang lahat na gastos
300 PHP
-Mga gastusin ng negosyo
Suweldo, ilaw, telepono abp.
250 PHP

=Pakinabang (malinis na kita, 'profit')
Salapi para sa may-ari.
50 PHP

In philippinischen (Klein-) Betrieben wird häufig nicht deutlich zwischen Einnahmen, Gewinnspanne und Gewinn unterschieden, was in der Regel zu hohen Geldentnahmen und ständiger Unterkapitalisierung führt. Auch sprachlich sind diese Begriffe nicht genau getrennt.

✦ Lihim na kalakalan sa ○ telepono mo

Salitang kamatis = Das Wort kamatis   (• Kamatis)

Das Wort kamatis = Tomate wird in keinem Wörterbuch als spanisches Lehnwort betrachtet, die Phonologie weicht erheblich vom spanischen tomato ab. Die Tomate wurde Anfang des 16. Jahrhunderts als Zierpflanze aus Peru und Mexiko nach Europa eingeführt, und erst im 20. Jahrhundert fand sie dort größere Verbreitung als Nahrungsmittel. Sollte sie erst dann nach den Philippinen gekommen sein, hätte sie höchstwahrscheinlich ein spanisches oder englisches Lehnwort als Namen (wie z.B. karot). Vermutlich ist also die Tomate weit früher in die Philippinen gekommen, direkt aus Mexiko in spanischer Zeit oder gar in vorspanischer Zeit?


Mga Bahagi ng Katawan = Körperteile   (• Katawan)

ulo
utak
bao ng ulo
noọ
pilipisạn
mukh
matạ
kilay
pilịk-matạ
talukap-matạ
ilong
kulangot
bibịg
labi
dila
ngipin
gilagid
pangạ
lalamunan
pisgnị
tainga
tutuli
bosyo
leẹg
balikat
dibdịb
tadyạng
puso
baga
suso
tiyạn
sikmura
pusọn
bituka
pusod
puke
lapạy
atạy
pantọg
apdọ
batọ
pantọg
ihi
baywạng
likọd
balakạng
pig
puwịt
bisig
siko
kamạy
palad
kamaọ
galạnggalangạn
daliri
kukọ

paạ
hita
tuhod
bint
lulọd
sakong
bubọng ng paạ
bukungbukong
talampakan
lipạk

butọ
utak sa butọ
himaymạy
kasukasuạn
litid
kalamnạn
kutis
kulubọt
biloy
buhọk
balahibo
gumị
dug
tindị ng dug
kulani
nẹrbiyọ
daluyan

✦ Mga Karamdaman
✧ Kalusugan


Kimika = Chemie   (• Kimika)

  pH  

Elementong Kimiko = Chemische Elemente   (• Elemento)

Mga sangkap ng lahat na materyales ang mga elemento. May higit na 100 elementong inaayos sa isang Periodical system. May isang bilang at isang simbolo (daklat) ang bawat elemento.
1 H
2 He
6 C karbon
7 N nitrogen
8 O
13 Al aluminum
15 P posporo
16 S
18 Ar argon
19 K potasyum
20 Ca
26 Fe bakal
29 Cu
50 Sn lata
79 Au ginto
82 Pb tingga

Pagkakasamang Kimiko = Chemische Verbindunen   (• Sama)

Inuuri ang kimika sa dalawang sanga:

Pagkakasamang di-organiko
"Pagkakasamang pang-mineral", pagkakasamang walang karbon (may katiwalasan), pagkakasamang nasa kalikasang di-buhay. Karaniwang pangkimikang matibay sa init (ilan hanggang 1500° C). Halimbawa: Tubig, asin, bakal, hangin, buhangin, bato.

Pagkakasamang organiko
"Pagkakasamang may-buhay", pagkakasamang na may karbon bilang saligang elemento (may katiwalasan), pagkakasamang nasa kalikasang may-buhay. Sinisira sa init (150° C hangang 500° (kataliwasan)). Halimbawa: Sangkap ng hayop at halaman, karamihan sa gamot, plastik.

Tingnan din ang kawawagang lawas { UPD}.



Kompyuter, Pantuos = Computer, Rechner (• Kompyuter)

pamamahagi Verteilerrouter
pandaliri digitaldigital
hawi Wischenswipe
imbakan Speicherstorage
kilịg Vibrierenvibrate
kumpạs Gestegesture
panglingkọd  server
panlulọn Rollerscroll bar
lugạr  site
pahinạ Seitepage
kapiraso Bit bit
Netzweb
talaan Verzeichnisdirectory
talaksạn Dateifile
tirahan AdresseURL
palatuntunan Programmprogramme
pagkakaugnạy Verweislink
pahinạng pamagạt Leitseite [Titelseite] home page


Pasok
Tipahan
Pagong
Pindot, Hawi
Kumpas
 Labas
Larawan
Tunog
Kilig
  
  Pantuos mismo
CPU
 ↓↑
  Imbakan


Mga Kulay = Farben   (• Kulay)

abuhịn
amarịlyo
asụl
kulay-biyoleta
bughạw
bẹrde
dilạw
itịm
kayumanggị
(kulay-)lila
luntiạn
pulạ
putị
rosas
ubi

mura
matingkạd


Mga Kulisap = Insekten   (• Kulisap)

Archiptera = Urflügler
tutubi

Orthopteroidea = Geradflügler
anay
ipis
kuliglig
kuto
tipaklong

Lepidoptera
paruparo

Diptera = Zweiflügler
lamok
langaw
niknịk
Aphaniptera
pulgas

Coleoptera = Käfer
alitaptap
bukbọk
uwạng

Hymenoptera = Hautflügler
bubuyog
langgam
pukyọt
putaktị

Isang klase ng lahing Arthropoda ang kulisap (Latin na pangalan Insecta, sectus = putol). Mayroon sila tatlong pares na paa. Kamag-anak ng mga gagamba (Arachnoidea, may apat na pares na paa) at ng mga Crustacea (may lima o mahigit na pares na paa) ang mga kulisap.
Nakatira ang kulisap sa lahat na bahagi ng daigdig, sa malalamig o maiinit na kaligiran, sa matutuyong lugar at sa mga tubigan.
Matigas at parang "baluti" ang balat ng kulisap. May isang sariling "baluti" ang bawat bahagi ng katawan.
Ang karaniwang kulisap ay may tatlo o apat na anyong buhay: Itlog - larva - pupa - imago.
May tawag na larva ang anyo ng supling at aktibong kulisap matapos lumabas sa itlog. Mga uod na may buhok ang mga larva ng paru-paru. Tumitira sa tubig ang mga larva ng lamok. Pinakamaraming pagkain kung may larva.


Sa Kusina = In der Küche   (• Kusina)

apọy
basahan
baso
bote
gulok
guntịng
hugasạn
itạk
imbudo
kalạn
kaldero
kawali
kubyẹrtos
pangkudkọd
kutsara
kutsarita
kutsịlyo
mangkọk
palakọl
palanggana
palathạw
paminggalan
pamunas
pambukạs
pinggạn
pitsẹl
platito
plato
puswelo
sandọk
sangkalan
takalạn
talyasi
tasa
tinidọr

✦ Mga Sisidlan


Armin Möller
http://www.germanlipa.de/bh/bh_K.html
190708 / 220418

Wakas Kabihasnang Pilipino K

↑↑   A-Z   Ugnika