Kabihasnang Pilipino D - F

  (••D••E••F •• D•• E•• F)

Sa Daan = Unterwegs   (• Daan)

abenida
babaan
bangịn
bangketa
baọn
bisikleta
bus
dako
dalisdis
dirẹtso
diyịp
eskinita
hint
hintuan
ikot
(sa) kaliwạ
kalesa
kạlye
(sa) kanan
kalsada
kọtse
landạs
lansangan
lik
pamasahe
pasalubong
paradahạn
sakạy
sakayan
sasakyạn
tawiran
trak
traysikel


Mga Karamdaman at Sakit = Krankheiten und Schmerzen   (• Damdam)

alipungạ
almuranas
altapresyọn
anạn
anayo
balạt na nasunog
bali
bangkukang
beki, biki
bulating askaris
bulutong
bulutung-tubig
buni
dengge
dulot
duwạl
galos
hiwa
hadhạd
hapd
hika
hilo
kabag
katị
kirọt
kulani
lagnạt
langịb
luga
lula
luslọs
mag
nana
matạ na pulạ
pagdurug
pagtatae
pagtitibị
pampaihi
panlanggạs sa sugat
pigsạ
pilạy
pulạ
pulikat
rayuma
sakịt
sinat
singạw
sipon
sugat
tagihawat
tigdạs
tisis
trangkaso
tulo
tuy
ubọ

✧ Kalusugan

Mga Dami = Mengen   (• Dami)

balutan
barkada
bigkịs
buntọn
buwịg
kawan
koponạn
kulumpọl
kumpọl
kuyog
lipon
lupon
pangkạt
pulutọng
pumpọn
talaksạn
tambạk

grupo   klase
uri


Mga Damit = Bekleidung   (• Damit)

bakya
balabal
balintawak
baro
barong
bestida
bonete
kamisa
kamisadẹntro
kimona
malong
mẹdyas
pạlda
pandọng
pantalọn
pany
panyuelo
payong
salawạl
sạndo
sapatos
saplọt
saya
sombrero
tap
terno
tsaketa
tsaleko
T-sẹrt
tsinelas

bulak
husi
lana
maọng
pelụs
seda, sutl
bulsạ
datig
lukbutan
sinulid
tagp
pang-itaạs
pang-ibabaw
pang-ibab
pang-ilalim, panloọb

Mga Damuhin at Damo = Krautige Pflanzen und Gräser   (• Damo)

Mga Katawagan = Begriffe

balingwạy
butilịn {*}
kawayan {*}
tamb {*}
tubo {*}
tukạl
utaw
✦ Gulay Pananim na di-nakakain → ✦ Materyales


Dengge = Denguefieber   (• Dengge)

Mga tanda ng dengge  Symptome des Denguefiebers  
Mataas na lagnat na tumatanggal hanggang 2-7 araw. Hohes Fieber von 2-7 Tagen Dauer.
Pagsakit ng tiyan. Magenschmerzen.
Pagsusuka. Erbrechen.
Paghihina ng katawan. Körperliche Schwäche.
Pagmamanas. Heißer Schweiß (Gefühl der Schwülheit).
Pagdurugo ng ilong at gilagid. Nasen- und Zahnbluten.
Pagdudumi na maitim. Schwarzer Stuhlgang.
Pagiiba ng kaisipan. Bewusstseinsstörungen.


Doctrina Christiana 1593   (• Doctrina)

Bahagi ng tunay na sipi ng Doctrina Christiana ang larawang nasa kaliwa. Inilalarawan ang simula at wakas ng Ama Namin. Ang dalawang hanay sa ibaba ang simula ng Ama Namin sa wikang Tagalog sa pamamagitan ng palatinikang Baybayin.

Ang Doctrina Christiana ang unang aklat na naglimbag sa Pilipinas noong 1593. Inilalahad ang katesismong Katoliko sa tatlong anyo. Una sa wikang Espanyol, pangalawa sa Tagalog na ginagamit ang karaniwang titik na Latino at ikatlo sa Tagalog na ginagamit ang palatitikang Baybayin.

Das Bild links ist ein Ausschnitt aus einer Faksimilile-Kopie der Doctrina Christiana. Dargestellt sind Anfang und Ende des Vaterunser in Tagalog. Die unteren beiden Zeilen sind der Beginn des Vaterunser in Tagalog in der Baybayin-Schrift.

Die Doctrina Christiana ist das erste Buch, das 1593 in den Philippinen gedruckt wurde. Der katholische Katechismus wird in drei Formen dargesellt. Zunächst in spanischer Sprache, dann in Tagalog mit lateinischen Buchstaben und schließlich in Tagalog unter Verwendung des Baybayin-Alphabets.


Daloy ng Elektrisidad (kuryente) = Elektrischer Strom   (• Elektrisidad)

Mga tawag
Salitang daloy
Kuryente sa bahay
Taas ng daloy
Kapal ng daloy
Lakas ng daloy
Dami ng daloy
Kargang elektrisidad

Mga tawag

Galing sa Griyegong salita na ηλεκτρον ('elektron') ang tawag sa isang grupo ng katangiang likas. 'Elektron' sa Lumang Griyegong (sa wikang Arabiko 'anbar') ang tawag sa isang "batong mahiwaga" na may ilan sa mga katangiang ito.

Galing sa Latinong salitang 'currere' = lumalad, tumakbo, umagos ang salitang Espanyol na kuryente. May isa pang (napakagaling na) tawag na dagitab sa daloy na elektrisidad, pero hindi ito laganap.

Salitang daloy

Puwedeng ihambing ang kuryenteng elektrika sa kilos ng tubig sa batis o ilog. Dahil dito, ginagamit ang salitang daloy. Sa batis o ilog may 'taas' ng tubig at 'dami' ng tubig. Sinusukat ang taas ng daloy ng elektrisidad (sa Inggles 'voltage') sa Volt (malaking titik na V) at ang 'kapal' ng daloy ('current') sa Ampere (A).

Bakid ba ang salitang 'kapal'? Kung umaagos sa loob ng tubo (daluyan) ang tubig ay kailangan ng mas makapal na tubo kung mas maraming tubig. Kung mas maraming daloy ng elektrisidad dapat mas makapal na kawad (daluyan sa kuryente) upang dalhin ito.


Kuryente sa bahay

kontadọr 'meter'
'circuit breaker'
pambutạy 'switch'
ilaw (bagay)'light (bulb)' Bukal ng ilaw: Kaugaliang bumbilya, makabagong LED.
ilawạn 'lamp' Bagay na dinadala ang ilaw.
saksakan 'socket',
'outlet'
 
pansaksạk 'plug'  
kurdọn 'cord'
kagamitan  'applience' ✧ Kagamitang de-kuryente

Taas ng daloy, taas-daloy ('voltage') = Elektrische Spannung
12 MV = 12 000 000 VKidlat sa pagitan ng lupa at ulap.
110 kV = 110 000 VPagdadala ng daloy mula sa gawaan ng elektrisidad hanggang sa lunsod.
1 500 VPagdadala ng daloy sa loob ng lunsod.
220 VTaas-daloy sa loob ng bahay (pansaksak).
25 VLigtas na taas-daloy (hindi mapangananib sa katawan ng tao kung hipuin ang dalawang kawad ng daloy kahit dinadaanan ang puso, pati din sa maliit na bata).
12 VBateriya sa sasakyan.
5 VTaas-daloy sa kompyuter.
1.5 VKaraniwang bateriya.
3 mV = 0.003 VElectrocardiogram (puso).
5 μV (- 100 μV)
  0.000 005 V
Electroencephalogram (utak).

Kapal ng daloy, kapal-daloy ('current') = Elektrischer Strom
300 kA = 300 000 ANapakalakas na kidlat.
30 kA = 30 000 AKapal-daloy sa gawaan ng elektrisidad ('generator').
500 AKapal-daloy sa napakalakas na paghihinag ('weld').
0.5-16 AKagamitan sa bahay.
350 mA = 0.35 AKaugaliang bumbilya 100 W.
10 μA = 0.000 01 AOrasang LCD.

Sa pagpaparami ng taas at kapal ('voltage' x 'current', ... V x ... A) ay ginagawa ang lakas ng daloy ('power') na sinusukat sa Watt, 1 W = 1 VA = 1 V x 1 A. Maaari ding gamitin ang Watt upang sukatin ang di-elektrikang lakas (halimbawa makina ng sasakyan).

Lakas ng daloy, lakas-daloy ('power') = Elektrische Leistung
22 500 MWHydro power station "Three Gorges Dam", China.
233 MWGeothermal power station, Malitbog, Leyte, Pilipinas.
20 - 100 kWKaraniwang kotse.
1.4 kWIlaw at init ng araw sa 1 m² ng lupa (walang ulap).
100 WLakas-daloy na pumupunta sa kaugaliang bumbilya.
5 WIlaw na galing sa kaugaliang bumbilya.
300 - 800 mWMobile telephone (selpon).

Sa singil ng kuryente, dapat bayaran ang daming-daloy ginamit ('energy', karaniwang tawag 'power consumption'). Ito ang pagpaparami ng lakas at panahon ('power' x 'time', ... kW x ... h). 10 PHP ang karaniwang bayad sa bawat kWh (kilowat-oras).

Dami ng daloy, daming-daloy ('energy') = Elektrische Energie
100 Wh = 0.1 kWhMalaking ilaw na LED sa isang araw.
30 kWhTV sa isang buwan.
60 - 200 kWhSingil ng pamilya sa di-malaking bahay sa isang buwan.

Kargang elektrisidad ('electric charge') = Elektrische Ladung
30 AhBateriya ng karaniwang sasakyan (awto, 12 V)
3 Ah = 3000 mAhBateriyang AA.
3 Ah = 3000 mAhBateriya sa selpon.

Gumagawa ang daloy na salisi ('alternating current, AC') sa gawaan ng daloy.
Galing sa bateriya ang daloy na pantay ('direct current, DC').


Enerhiya = Energie   (• Enerhiya)

Pangkaraniwan:
Enerhiya = Tagal ng lakas

Daloy ng elektrisidad:
✧ Dami ng daloy.

Init:
Tagal ng init ng apoy upang magpainit ng bagay (hb.: tubig sa kaldero).

Ilaw:
Tagal ng taglaw ng kahit anong ilaw.

Kimika:
Maaaring may enerhiya sa bagay (hb. gaas, gasolina).

Pagkain:
Halaga ng pagkain para sa katawan upang kumilos at magpainit.

Makina, sasakyan:
Tagal ng lakas habang umaandar.

Maaaring magpapalit ang uri ng enerhiya sa ibang uri ng enerhiya:
Buhay na ilaw sa ilawan (elektrisidad → ilaw (at init)).
Palamigan (elektrisidad → lamig (at init)).
Makinang di-kuryente (elektrisidad → kilos).
Mabuhay na katawan (pagkain → kilos ng kalamnan).
Motor sa sasakyan (kimikang enerhiya → kilos ng sasakyan).

Sa palapantayang metriko, sinusukat ang enerhiya sa Joule (J).

1 J = 1 kg m2 / s2 = 1 Nm = 1 VAs = 1 Ws
Kaloriya: 1 kcal = 4.19 kJ


Europa   (• Europa)

Mga pangalan ng bansa sa Europa at ng wika nila = Namen und Sprachen der Länder Europas

Sa sariling wikaSa Inggles Sa Espanyol Sa Filipino

Deutschland
Deutsch
Germany
German
Alemania
Aleman
Alemạnya
Aleman
Italia
Italiano
Italy
Italian
Italia
Italiano
Italya
Italyano
United Kingdom ... Inglaterra
Ingles
Inglatera
Inggles
EnglishEnglish
España
Español
Spain
Spanish
España
Español
Espanya
Espanyol
Nederland (Holland)
Nederlands
Netherlands (Holland)
Dutch
Holanda
Holandez
Olanda
Olandes Ulandes
Belgie, La BelgiqueBelgium
Belhika
Ηλλας (Ellas)
...
Greece
Greek
Gresia
Griyego
Gresya
✦ Griyego
Россия (Rossiya)
...
Russia
Russian
...
...
Rusya
Rusyan

Mga Pamahalaan sa Europa = Regierungen in Europa.

BansaPangulo Puno ng pamahalaanBatasan

Deutschland
Alemanya
Bundespräsident BundeskanzlerBundestag
Italia
Italya
Presidente...
United Kingdom
Inglatera
Queen - KingPrime Minister Lower House
France
Pransa
PresidentPresident Assemblee Nationale
España
Espanya
Rey
Nederland
Olanda
Koningin - Koning... Tweede Kamer
Belgie / BelgiqueRoi / Koning...
DanmarkHari...Folketing
Sverige
Suweko
Hari - Reyna...Riksdag
NorgeHari...Storting
MonacoPrinsipe...Assemblee Nationale

Regierungen in Europa

Vor Jahrhunderten waren nahezu alle europäischen Staaten Königreiche. Ein König besaß die absolute Macht über sein Königreich. Im Laufe der Geschichte, häufig mit Hilfe von Revolutionen, erzwangen die Bürger Rechte, die die Macht der Könige beschränkten. Dazu wurden vom Königshaus unabhängige Regierungen geschaffen. Die Macht im Staate wurde geteilt: Der König blieb der Repräsentant des Staates nach außen und eine Regierung mit Ministern bestimmte die Politik. Eine Anzahl Länder haben den König durch einen gewählten Präsidenten ersetzt, die Teilung der Funktionen blieb jedoch weitgehend erhalten, wie die Tabelle zeigt.



Wikang Filipino = Die philippinische Sprache   (• Filipino)

✧ Ating Wikang Filipino (○ Wika Atin) = Unsere filipinische Sprache.
✧ ✐ Filipino


Armin Möller
http://www.germanlipa.de/bh/bh_DF.html     071005 - 220420

Wakas Kabihasnang Pilipino D - F

↑↑   A-Z   Ugnika