Kabihasnang Pilipino G

:Gatas = Milch

Likas na gatas ang pagkain ng anak ng ✦ pansusong hayop. Ginagamit ang gatas ng maamong hayop (baka, kambing, kalabaw) bilang pagkain sa tao. Makabuluhan ang pagkaing gatas sa Europa, Amerika at Australia, di-lubhang makabulahan sa Asia. Dahil dito, sa Pilipinas may kaunting kabatiran sa gatas.

Ang tunay na gatas ay 100 % (✦ bahagdan) yari sa gatas (karaniwan ng baka). Mula sa gatas, maaaring yariin ang pulbos ng gatas, ngunit mahina ang lasa at bango ng produktong yari sa pulbos ng gatas. Mura ang pulbos ng gatas, dahil maaaring magaang ilipat at iimbak.

Mga di-tunay na produkto ay may tawag na "Gatas" pero di-yari sa gatas. Maraming di-tunay na produkto sa kalakal sa Pilipinas, magaganda ang tawag: "Creamer", "protein rich", "fortified" atibp. Ngunit hindi magaganda ang laman, hindi yari sa gatas. Puwede lamang ang paggamit ng tubig at pulbosng gatas sa halip ng sariwang gatas. Hindi gatas ang "gatas" yari sa protinang ✧ utaw (soya proteine), murang mantikang halaman (vegetable oil or fat) at mga sangkap na kimiko.

• sariwang gatas = Frischmilch
  May 3.5 % taba (inalis kaunting taba). Lasa at bango: ++, bitamina at mineral: +++
  Tagal: 2 - 4 araw.
  Pagkakayari: Ininit na maikli.
  Halos di-makabili sa Pilipinas.
• matagal na gatas = Haltbare Vollmilch (long life, UHT)
  May 3.5 % taba (inalis kaunting taba). Lasa at bango: + , bitamina at mineral: ++
  Tagal: 6 - 8 buwan (sa tetrapak), 3 - 5 araw (kung binuksan).
  Pagkakayari: Ininit na mas matagal.
• payat na gatas = Magermilch (skimmed milk)
  May 1.5 % taba. Lasa at bango: +, bitamina at mineral: ++
  Pagkakayari: Tinanggal ang taba.
• Gatas de-lata = Dosenmilch (evaporated milk)
  May 8 - 12 % taba.
  Ang karaniwang "gatas" de-lata sa Pilipinas ay yari sa pulbos ng gatas at iba pang kasangkapan: Utaw, langis, asukal atbp.
• krema = Sahne (whipping and sour cream)
  May 10 - 28 % taba.
  Tinatangkal ang sabaw ng gatas upang yariin ang tunay na krema.
  Ang karaniwang "krema" sa Pilipinas ay yari sa pulbos ng gatas at iba pang kasangkapan: Utaw, langis, asukal atbp.
• mantikilya = Butter
  May 80 % taba at 20 % tubig.
  Matabang mantikilya ang maaaring maging maanta kung hindi iniiimbak nang malamig. Upang iwasan ito ay may maalat na mantikilya.
  Tunay ang inangkat na mantikilyang galing sa Australia, New-Zealand at Europa.
• kesong puti = Quark, Weißkäse
  Dulot sa bakteriya sa hangin ay nangaasim ang gatas kung hindi malamig. Maaring tangkalin ang sabaw na sapal, puting keso ang kinuha.
  Kaugalian, sana'y yari sa gatas ng kalabaw ang kesong puti.
• keso = Käse
  Dulot sa tanging bakteriya ay nangaasim ang gatas o krema upang kunin ang keso. Karaniwang inangkat ang keso sa Australia, New-Zealand, Europa at Estados Unidos.
• kesong natunaw = Schmelzkäse
  Maaaring patunawin ang keso upang haluin ito sa krema, pampalasa atbp.
  Karaniwang malambot ang kesong natunaw.
  
• kesong Pilipino = Philippinischer Käse
  Karaniwan, isang uri ng kesong natunaw ang kesong Pilipino. Hinahalo ang iba't ibang kasangkapan (naturan sa itaas) at (kaunting) inangkat na keso; iniinit ang halo.

---

Milch in den Philippinen

---

Mga Wikang :Griyego = Griechische Sprachen

Lumang Griyego
Wika ng Gresya noong ika-9 dantaon BK hanggang 1400 AD. Ginamit noon sa Gresya at maraming ibang bansa sa kapaligiran ng Gresya. Wika ni Homer (Ilias at Odyssee). Ugat ng maraming salitang agham.

Makabagong Griyego.
Wika ng bansang Gresya ngayon.

Griyegong talatitikan.
Ibang-iba sa Latin na talatitikan. Nagmula sa unang dalawang titik na Alfa-Beta ang salitang alpabeto ('alfabeto' sa Espanyol).

Griyegong Talatitikan = Griechisches Alphabet
Α α Alfa Β β Beta Γ γ Gamma Δ δ Delta Ε ε Epsilon	Ζ ζ Zeta Η η Eta Θ θ Theta Ι ι Iota Κ κ Kappa	Λ λ Lambda Μ μ Mi Ν ν Ni Ξ ξ Xi Ο ο Omikron	Π π Pi Ρ ρ Ro Σ σ Sigma Τ τ Tau Υ υ Ypsilon	Φ φ Fi Χ χ Chi Ψ ψ Psi Ω ω Omega

---

:Gulay = Gemüse

↓ abitsuwelas ↓ ampalaya ↓ bawang ↓ gabe ↓ kalabasa ↓ kamatis ↓ kamote ↓ kamoteng-kahoy ↓ kangkọng ↓ labanọs ✧ hilạw na langkạ luya ↓ maịs ✧ malụnggay

↓ munggọ ↓ okra hilạw na papaya pẹtsay ✧ sabạ puso ng ✧ saging ↓ sayote ↓ singkamạs sili ↓ sitaw

↓ talọng ↓ toge ↓ ubi ↓ upo talbọs tali ✦ Pampalasa

• abitsuwelas, bitsuwelas (Phaseolus vulgaris) = Stangenbohne (≠ sitaw)
  Halamang nakagapang na may nakakaing mahabang bunga para sa gulay. Tawag ding Baguio beans.
  Die Stangenbohne ist eine Kletterpflanze mit langen Früchten für Gemüse. Wird auch Baguio beans genannt.
• ampalaya (Mormodica charantia)
  Halamang gumagapang na may mapait na bungang ginagamit sa gulay.
  Ginagamit na katutubong gamot ang mga dahon, karaniwaran nilalaga bilang tsaa. Sa maikling panahon natuklasan ang galing bilang gamot sa diyabetis (Diabetis mellitus).
  Gurkenähnliche Kletterpflanze aus der Familie der Kürbisgewächse mit bitter-schmeckenden gurkenähnlichen Früchten, die als Gemüse gekocht werden. Die Blätter - meist als Kräutertee gekocht - werden als Volksheilmittel verwendet, erst kürzlich wurde ihre Wirksamkeit als begleitendes Heilmittel gegen Zuckerkrankheit (Diabetis mellitus) entdeckt.
• bawang (Allium sativum) = Knoblauch.
• gabe, gabi (Colocasia esculenta) = Taro.
  Halamang-ugạt. = Wurzelgemüse.
  lain, laing = Stängel und Blätter von gabe.
  laing (2) Putaheng gawạ sa dahon at ugat ng gabe, ginataạn. = Gericht aus Blättern und Wurzelknollen von Gabe mit Kokosmilch.
  laing (3) Putaheng isdạ o hipon na binalot sa dahong gabe, ginataạn at pinasingawạn. = Fisch- oder Krabbenspeise, in ein Gabe-Blatt eingewickelt, mit Kokosmilch gedünstet.
• kalabasa (Cucurbita) = Kürbis
• kamatis (Lycopersicum esculentum) = Tomate.
  ✐ kamatis.
• kamote (Ipomoea batatas) = Süßkartoffel, Batate.
  Kamote.
• kamoteng-kahoy, balinghọy (Manihot esculenta) = Tapioka
  Balinghoy.
• kangkong (Ipomoea aquatica).
  Halamang malabaging, tumutubo sa mga tubigan; iginugulay ang talbos.
  Kangkong.
• labanọs (Raphanus sativus) = Rettich.
• maịs (Zea mays) = Mais.
  ✧ maha.
• munggọ (Vigna radiata) = Mungbohne.
  ↓ toge.
• okra (Abelmoschus esculentus) = Okra.
• sayote (Sechium edule)
  Sayote.
• singkamạs (Pachyrrhizus erosus) = Gemüsepflanze.
• sitaw (Vigna sesquipedalis) = philippinische Stangenbohne.
• talọng {N/X} (Solanus melongera) = Aubergine.
• toge = Mungbohnen-Sprossen
  Pinatubong ↓ munggọ na inahahalo sa gulay.
  Toge.
• ubi (Dioscera alata) = Jamwurzel.
  Ubi.
• upo (Lagenaria siceriane) = Flaschengurke.
  Upo.

---

Armin Möller   http://www.germanlipa.de/bh/bh_G.html 05 Oktubre 2007 - 05 Pebrero 2021

---

Wakas Kabihasnang Pilipino G

↑↑   A-Z   Ugnika