Werkstatt
Santiago et al.: Makabagong Balarilang Filipino

   
1 Einleitung Grundzüge der filipinischen Syntax
Werkstatt   Titelseite Filipino
2 Einzeldaten:
2.1 Vorwort   2.2 Textprobe 1 2   2.3 Beispielsätze   2.4 Enklitisch
3 Originaltext: Vorwort   Textprobe

1 Einleitung

Quelle: Alfonso O. Santiago, Norma G. Tiangco: Makabagong Balarilang Filipino
{ Santiago 2003-B}

Grammatik-Lehrbuch in filipinischer Sprache. Wir haben als Mustertexte die Einleitung, eine typische Seite des Lehrbuchtextes und zwei Gruppen von Beispielsätzen ausgewählt. Die erste Gruppe der Beispielsätze (aus dem Kapitel über Substantive) kann als typisch für das Buch gelten. Die zweite Gruppe sind Beispielsätze zu enklitischen Adverbien. Diese Sätze zeigen eine syntaktische Struktur bezüglich Prädikat und Subjekt, die deutlich von dener der anderen Beispielsätze abweicht.

Die Einleitung ist von P.B.P. Pineda, dem früheren Vorsitzenden der Komisyon sa Wikang Filipino des philippinischen Erziehungsministeriums.

Die Einzeldaten wurden in der Werkstatt-Studie Statistische Untersuchung von Reihenfolge von Prädikat und Subjekt in der filipinischen Sprache ausgewertet {W Stat P-S}.


2 Einzeldaten

2.1 Einzeldaten: Vorwort - Paunang salita

Paunang salita
P-PrP-SRFVerb  
P-N*P-N/PS-Ang balarila ... ang kauna-unahang opisyal na aklat ...
P-JP-N/PS-Matagal ding ginamit sa mga paaralan ang nasabing aklat, ...
P-NP-V/YPSVASa katotohanan, hanggang sa kasalukuyan ay ilan pang mga guro ang gumagamit ng mga aklat na ...
P-A/EP-N/IC-... sapagkat wala silang magamit na mga aklat na makabago.
P-VP-N/PSVPMababanggit ditong matagal nang binalak ng dating Surian na rebisahin ang Balarila ...
P-VP-N/PSVP upang ... ay maiangkop ito sa mga pagbabago sa kakanyahang ...
P-VP-N/SYPVPNgunit ..., ang balak na pagrebisa sa aklat ay hindi totohanang naharap ng aming tanggapan ...
P-VP-N/PSVPIkinalulugod ng Komisyon ang pagkakaroon ng mga kawikang tulad nina Dr. Alfonso O. Santiago at Prop. Norma G. Tiangco na
P-VP-N/PSVanagsikap na matugunan ang isang malubhang pangangailangan.
P-NP-N/PS-Sila ang ilan sa matatapat na kawika na
P-VP-N/SYPVPang natatamong kaalaman sa linggwistika ay pinupuhunan hindi upang ...
P-VP-N/SYPVP Ang aklat na ito nina ... ay inirerekomenda ng Komisyon na gamitin ng mga guro upang ...
P-VP-N/PSVPMatatagpuan sa aklat na ito ang maraming bagay na ...
P-VP-N/PSVPMapapansin din ang pagsisikap ng mga awtor na ...
P-VP-N/PSVP... ilarawan ang Filipino bilang isang natatanging wikang may kakanyahang ...
P-JP-N/SYP- Sa ibang salita, ang kanilang pagkakalarawan sa wikang Filipino ay hindi na gaanong katulad ng ...
P-VP-N/PSVP Binabati ko ang mga awtor sa kanilang natatanging ambag na ito na
P-JP-V/PSVPtiyak na malaki ang maitutulong sa pag-aaral sa gramatika ng wikang Filipino.

* = Prädikat mit nicht-kanonischem ang.
UnaP-PrP-SReihenfolge VA - VP
P-VP-JP-...P-NCP-... /PS/YPS/SYP/IC/P0 VAVaVPVp
Gesamt11341701 12141011110
61 %17 %22 %94 %06 % 66 %6 %22 %6 %08 %8 % 84 %0


2.2 Einzeldaten: Textprobe

Ngalan ng mga Letra ng Alpabeto 1
P-PrP-SRFVerb  
P-NP-N?V/SYPVPIsa pang sinasabi ng ilan ay ito:
P-VP-N/SYPVP Kung ang tawag daw o ngalan ng mga letra ng ating alpabeto ay isusunod sa ...
P-VP-N/PSVP...kung paano tinatawag ang mga letra sa alpabetong Ingles,
P-NP-N/SYP-na kung ang a daw ay /ey/ ang magiging ngalan,...
P-NP-N/SYP-... ang BATA ay /beytey/ ang magiging basa.
P-VP-N/PSVa Nakakatawa kundi man nakakaawa ang ganitong katwiran.
P-JP-N/SYP-Dapat unawain, ulitin natin, na ang ngalan ng isang letra, ay iba sa pagpapatunog nito.
P-JP-N/SYP-Sa Ingles man ay hindi laging /ey/ ang a kapag naging bahagi ng salita.
P-VP-N/PSVpTingnan ang mga salitang bar, cake, ball, said, atb.
P-JP-N/SYP-Ang tawag sa letra ay tulad lamang ng ...
P-V-/_YPVA... na karaniwan ay sumusunod sa ...
P-VP-N/PSVA...kung ano ang umiiral na tradisyon.
P-VP-N/PSVP Hindi ngayo't nginalanan ang isang bata ng Charles, sa halip na Carlos,...
P-VP-N/SYPVa... ang batang iyon ay magiging isa nang Americano.
P-NP-N/PS-Filipino pa rin ang bata ...
P-NP-N/SYP-...kahit ang kanyang pangalan ay Charles.
P-NP-N/PS- Bakit kung Carlos, Juan, o Jose ang pangalan ng bata ...
P-VP-N/ICVa...ay hindi ito nagiging Kastila?
P-N*P-N/SYP-Ang isa pang litaw na litaw na kahinaan ... ay ang hindi magandang mga salitang ...
P-A/E-/P0-..., sa Ingles man daw, may mga nabubuo ring hindi magagandang salita, ...
P-A/EP-V/SYPVP Ang iniisip nilang salita ay may impit o glottal sa dulo,
P-JP-N/SYP- samantalang ang ITT ay wala.
P-JP-N/PS- Ikalawa, madaling remedyuhan iyon kung sakali man.
P-JP-V/YPSVP Sa halip na /ay-ti-ti/ ay ganito ang sabihin /ay-dobol T/.
P-A/EP-N/SYP-Samantala, ang problema sa Filipino ay walang remedyo.
P-VP-N/PSVPNgayon, ano ba ang dapat itawag o ingalan sa mga letra ng alpabeto?
P-VP-N/PSVPPara sa amin, dapat tawagin ang mga ito tulad ng ...
P-VP-N/PSVP...kung paano tinatawag ang mga letrang Ingles, ...
P-NP-V/PSVP Ngalang Ingles namang talaga ang ginagamit ng bayan.
P-NP-V/PS- Ito ang tradisyong umiiral.
* = Prädikat mit nicht-kanonischem ang.

LetraP-PrP-SReihenfolge VA - VP
P-VP-JP-...P-NCP-... /PS/YPS/SYP/IC/P0 VAVaVPVp
11261323-4 131131123101

Ngalan ng mga Letra ng Alpabeto 2
P-PrP-SRFVerb  
P-A/E--VP... kung may matutukoy na aktwal na pinaggagamitan ng Abakada sa ...
P-NP-V/PSVPKapag Ingles ang inginalan sa mga letra ng alpabeto,
P-VP-N/PSVP magagamit natin ito bilang mabisang kasangkapan sa ating pangangailangang intelektwal sa kasalukuyang panahon.
P-JP-N/SYP- Ang ngalan ng mga letra ayon sa Abakada ay maaari lamang sa mga karaniwang salita,
P-VP-N/SYPVPngunit ang alpabeto ng isang wika ay ginagamit hindi lamang sa ...
P-NP-V/PSVPMga titik-Romano kapwa ang ginagamit sa palabaybayan ng mga wikang Filipino at Ingles.
P-VP-N/PSVPMaiiwasan ang pagkalito ng mga mag-aaral ...
P-JP-N/PSVP... kung isa na lamang ang gagamiting ngalan o tawag sa mga letra.
P-VP-N/PSVPGamitin man ang ngalang Ingles sa mga letra,
P-VP-N/PSVp mananatili pa rin ang likas na kakanyahan ng ating wika ...
P-NP-N/SYP-...na kung ano ang bigkas ay siyang sulat,
P-NP-N/SYP- at kung ano ang sulat ay siyang basa.
P-VP-N/PSVP At higit sa lahat, matatamo ng Filipino ang pagtanggap at respeto ng bayan ...
P-VP-N/SYPVP... kung ang ngalan ng mga letra ng alpabeto ay iaangkop sa kasalukuyang tradisyon.

LetraP-PrP-SReihenfolge VA - VP
P-VP-JP-...P-NCP-... /PS/YPS/SYP/IC/P0 VAVaVPVp
11261323-4 131131123101
272511-2 8-5----101
Gesamt198183406 211181123202
42 %18 %40 %85 %015 % 50 %2 %44 %2 %2 % 7 %11 %75 %7 %

2.3 Einzeldaten: Beispielsätze

Halimbawa: IV D. 2. a. (1) Mga pangngalan
P-PrP-SRFVerb  
P-VP-N/PSVaNakatapos ng pagdodoktor ang anak na matiyaga.
P-NP-N/SYP-Ang tagumpay ng anak ay tagumpay rin ng mga magulang.
P-VP-N/PSVAHindi matatapatan ng salapi ang pagtingin ng magulang sa anak.
P-VP-N/PSVaNaging inspirasyon ng buong klase ang kasipagan ni Maria.
P-VP-N/PSVPHindi nabigo ang pagtititwala ng lahat kay Maria.
P-NP-V/SYPVPAng Mariang sinasabi ko sa iyo ay taong asawa ni Mang Tiago.
P-VP-N/PSVANagpalabas ng kautusan ang bagong Pangulo ...
P-VP-N/PSVP... na linising lahat ang mga estero.
P-VP-A/PSVPSa opisyal na pulong ko na iuulat ang akin.
P-VP-J/PSVPLaging pinagpapala ng Diyos ang mabait.
P-JP-N/SYP-Ang umawit sa ating palatuntunan ay tanyag sa buong daigdig.
P-NP-V/PSVAKalihim ko ang bumasa ng akin sa opisyal na pulong.
P-JP-N/PS-Karaniwang tahimik at walang bagabag ang buhay ng mabait.
P-JP-N/SYP-Ang pangngalan ng umawit ay tanyag sa buong daigdig.
P-VP-N/PSVPHindi ko malilimot ang kanyang ginagawang tulong sa akin.
P-A/EP-N/SYP-Ang Diyos ay laging may gantimpala sa mabait.
P-A/EP-N/PS-Walang katapusan ang papuri ng mga nakinig sa umawit.
P-N*P-V/PSVAAko, ang inyong ama, ang magpapasya
P-NP-N/PS-Isang pilantropo si Don Digno.
P-VP-N/PSVANagsisisi ang ama sa pagpapalayaw sa anak niya.

HalimP-PrP-SReihenfolge VA - VP
P-VP-JP-...P-NCP-... /PS/YPS/SYP/IC/P0 VAVaVPVp
Gesamt100101505 1505005260
50 %050 %75 %025 % 75 %025 %00 39 %15 %46 %0

2.4 Einzeldaten: Beispielsätze enklitische Adverbien

Halimbawa: IV D. 2. c. (2) (a) Mga pangabay na kataga
P-PrP-SRFVerb  
P-VP-N/PS Nailigtas ba ang mga minerong ...?
P-VP-N/PS Kumain kasi ng maraming ginatan ang bata ...
P-VP-N/PS ... kaya sumakit ang tiyan nito.
P-VP-N/PS Darating kaya nang maaga ang mga panauhin?
P-AP-N/PS Naroon na sa pulong ang mga kasapi ng ...
P-VP-N/PS Ninanais sana ng aming punong barangay namag-isip kami ng mga bagong proyekto.
P-VP-N/PS Tinutulan daw ng karamihan ang kanyang mungkahi ...
P-JP-N/PS ... sapagkat marami raw ang salaping kakailanganin.
P-VP-N/PS Ngunit isinaalang-alang din ang kanyang ikalawang mungkahi na
P-VP-N/PS magtayo rin sila ng kooperatiba na tulad sa ibang pook.
P-NP-V/PS Alangan naman yata na sila pa ang lumapit sa atin.
P-VP-N/PS Alam pala ng kanyang nanay ang nangyaring sakuna.
P-VP-J?N/PS Naiwan tuloy ang matanda upang ...
P-VP-N/PS ... upang ayusin ang kaunting gusot sa kanilang pamilya.
P-VP-N/PS Pupunta nga raw sa bukid ang magsasaka upang ...
P-VP-N/PS ... upang araruhin na ang kanyang linang.
P-VP-N/IC  Hindi ka man lamang/lang nagpasabi sa amin at nang ...
P-VP-N/SYP ... at nang kami ay nakadamay sa inyo.
P-VP-N/PS Umalis man sila ...
P-JP-N/YPS ... ay panatag ang kanilang kalooban.
P-VP-N/PS Kumain muna sila bago umalis.
P-VP-N/PS Naghihintay pa siya hanggang ngayon.

Halim
untaga
P-PrP-S Reihenfolge VA - VP
P-VP-JP-...P-NCP-... /PS/YPS/SYP/IC/P0 VAVaVPVp
Gesamt18222101 191110
82 %9 %9 %95 %05 % 85 %5 %5 %5 %0

3.1 Originaltext: Vorwort - Paunang Salita (Ponciano B. P. Pineda)

{3.1.1}
Ang balarila ng Wikang Pambansa na ipinalimbag noong 1939 ng Surian ang kauna-unahang opisyal na aklat panggramatika na sinulat sa wikang pambansa. Matagal ding ginamit sa mga paaralan ang nasabing aklat, pinagbatayan at pinaghanguan ng mga balarila at iba pang mga aklat pangwika para sa iba't ibang antas ng pag-aaral. Sa katotohanan, hanggang sa kasalukuyan ay ilan pang mga guro ang gumagamit ng mga aklat na hango sa 1939 Balarila sapagkat wala silang magamit na mga aklat na makabago....

{3.1.2}
Mababanggit ditong matagal nang binalak ng dating Surian na rebisahin ang Balarila upang sa liwanag ng makabago ngunit praktikal na mga kaalaman sa linggwistika ay maiangkop ito sa mga pagbabago sa k^kanyahang natural lamang na maganap sa wikang Pilipinong patuloy sa mabilis na pag-unlad. Ngunit dahil sa ilang suliranin, ang balak na pagrebisa sa aklat ay hindi totohanang naharap ng aming tanggapan na dati kong pinamunuan....

{3.1.3}
Ikinalulugod ng Komisyon ang pagkakaroon ng mga kawikang tulad nina Dr. Alfonso O. Santiago at Prop. Norma G. Tiangco na nagsikap na matugunan ang isang malubhang pangangailangan. Sila ang ilan sa matatapat na kawika na ang natatamong kaalaman sa linggwistika ay pinupuhunan hindi upang ipanghamak kundi upang ipandagdag sa nabuo nang kaalamang pambalarila ng nangauna sa kanilang mga iskolar ng wika....

{3.1.4}
Ang aklat na ito nina Dr. Santiago at Prop. Tiangco ay inirerekomenda ng Komisyon na gamitin ng mga guro upang paghanguan ng kanilang mga pangangailangan sa pagtuturo ng wika. Matatagpuan sa aklat na ito ang maraming bagay na dapat na nga sanang maipasok na mga pagbabago sa 1939 Balarila....

{3.1.5}
Mapapansin din ang pagsisikap ng mga awtor na ilarawan ang Filipino bilang isang natatanging wikang may kakanyahang sarili at naiiba, lalo na sa mga wikang banyaga. Sa ibang salita, ang kanilang pagkakalarawan sa wikang Filipino ay hindi na gaanong katulad ng paglalarawang ginamit ni G. Lope K. Santos, ang may-akda sa Balarila. Binabati ko ang mga awtor sa kanilang natatanging ambag na ito na tiyak na malaki ang maitutulong sa pag-aaral sa gramatika ng wikang Filipino....


3.2 Originaltext: Textprobe - Ngalan ng mga Letra ng Alpabeto

{3.2.1}

Isa pang sinasabi ng ilan ay ito: Kung ang tawag daw o ngalan ng mga letra ng ating alpabeto ay isusunod sa kung paano tinatawag ang mga letra sa alpabetong Ingles, na kung ang a daw ay /ey/ ang magiging ngalan, ang BATA ay /beytey/ ang magiging basa. Nakakatawa kundi man nakakaawa ang ganitong katwiran. Dapat unawain, ulitin natin, na ang ngalan ng isang letra, ay iba sa pagpapatunog nito. Sa Ingles man ay hindi laging /ey/ ang a kapag naging bahagi ng salita. Tingnan ang mga salitang bar, cake, ball, said, atb.

...


{3.2.2}
Ang tawag sa letra ay tulad lamang ng ibinibinyag na pangalan sa isang batang Filipino, na karaniwan ay sumusunod sa kung ano ang umiiral na tradisyon. Hindi ngayo't nginalanan ang isang bata ng Charles, sa halip na Carlos, ang batang iyon ay magiging isa nang Americano. Filipino pa rin ang bata kahit ang kanyang pangalan ay Charles. Bakit kung Carlos, Juan, o Jose ang pangalan ng bata ay hindi ito nagiging Kastila?...


{3.2.3}
Ang isa pang litaw na litaw na kahinaan ng Abakada o ng ngalan ng mga letra nito ay ang hindi magandang mga salitang nabubuo sa pagbabaybay. Halimbawa: IBON = /i-ba-o-na/; BOTH = /ba-o ta-e/; TITIK = /ta-i-ta-i ka/; U.P. = /u-pa/; MLQU = /ma-la-ke-u/ at marami pang iba. Ang sabi ng iba, sa Ingles man daw, may mga nabubuo ring hindi magagandang salita, tulad sa inisyal na ITT. Ang iniisip nilang salita ay may impit o glottal sa dulo, samantalang ang ITT ay wala. Ikalawa, madaling remedyuhan iyon kung sakali man. Sa halip na /ay-ti-ti/ ay ganito ang sabihin /ay-dobol T/. Samantala, ang problema sa Filipino ay walang remedyo....


{3.2.4}
Ngayon, ano ba ang dapat itawag o ingalan sa mga letra ng alpabeto? Para sa amin, dapat tawagin ang mga ito tulad ng kung paano tinatawag ang mga letrang Ingles, dahil sa sumusunod-na mga katwiran: Ngalang Ingles namang talaga ang ginagamit ng bayan. Ito ang tradisyong umiiral. Kung nagdududa rito, subukin kung may matutukoy na aktwal na pinaggagamitan ng Abakada sa labas ng paaralan, sa tunay na buhay. Kapag Ingles ang inginalan sa mga letra ng alpabeto, magagamit natin ito bilang mabisang kasangkapan sa ating pangangailangang intelektwal sa kasalukuyang panahon....


{3.2.5}
Ang ngalan ng mga letra ayon sa Abakada ay maaari lamang sa mga karaniwang salita, ngunit ang alpabeto ng isang wika ay ginagamit hindi lamang sa mga karaniwang salita, gaya ng naipaliwanag na. Mga titik-Romano kapwa ang ginagamit sa pala-baybayan ng mga wikang Filipino at Ingles. Maiiwasan ang pagkalito ng mga mag-aaral at ng bayan at makatitipid nang malaki kung isa na lamang ang gagamiting ngalan o tawag sa mga letra....


{3.2.6}
Gamitin man ang ngalang Ingles sa mga letra, mananatili pa rin ang likas na kakanyahan ng ating wika - ang papantig na paraan ng pagbasa, gayundin ang regular o konsistent na paraan ng pagsulat at pagbasa - na kung ano ang bigkas ay siyang sulat, at kung ano ang sulat ay siyang basa. At higit sa lahat, matatamo ng Filipino ang pagtanggap at respeto ng bayan, lalo na ng mga mambabatas, ng mga namamahala at iba pang pangkat, kung ang ngalan ng mga letra ng alpabeto ay iaangkop sa kasalukuyang tradisyon....


Die filipinische Sprache von Armin Möller
08. Juli 2005 / 28. August 2013

Die filipinische Sprache - Ende Santiago 2003-B

Seitenbeginn   Titelseite Werkstatt   Titelseite Filipino   Fisyntag